Sarnowa, malowniczo położone osiedle Rawicza, to miejsce o fascynującej historii, sięgającej aż XII wieku. Kiedy powstała? Jeden z najstarszych zapisków, z 1065 r. mówi o grodzie z czasów Bolesława Śmiałego.
Kolejna wzmianka z pojawiającą się nazwą Sarnowa dotyczy roku 1110, a w 1136 r. Sarnowa została wymieniona w Bulli Papieża Inocentego. Niektórzy badacze sugerują jednak datę 1407 r. jako oficjalne nadanie statusu miejskiego na prawie magdeburskim, pod nazwą Sarnowce. W 1973 roku obszar Sarnowy został włączony do miasta Rawicza, łącząc swoją historię z przemianami regionu.
Historia archeologiczna Sarnowy
Choć dotychczas nie przeprowadzono pełnych badań archeologicznych, istniejące odkrycia rzucają światło na bogatą przeszłość tego miejsca. Znaleziska z epoki kamiennej mezolitu i neolitu, a także ślady ceramiki bałtyckiej i cmentarzysko kultury łużyckiej z epoki brązu, świadczą o długotrwałym osadnictwie i różnorodności cywilizacyjnej.
Średniowiecze i lokacja Miejska
Od wczesnego średniowiecza po XIII wiek, Sarnowa rozwijała się jako grodzisko, pełniące funkcję obronną i kontrolną na szlaku handlowym. Zapisy historyczne wspominają o grodzie już w 1065 roku za czasów Bolesława Śmiałego. W 1262 roku Sarnowa została oficjalnie nazwana miastem, a proces urbanizacji przyspieszył się w XV wieku, kiedy to otrzymała przywileje prawne.
Sarnowa w okresie wielkopolskich zaborów
W wyniku II rozbioru Polski w 1793 roku Sarnowa znalazła się pod panowaniem Prus, a potem także Niemiec. W tym okresie miasto zmagało się z trudnościami, a miejscowe instytucje, takie jak szkoły i ratusz, były narażone na zniszczenia. Niemniej jednak, miasto rozwijało się w kontekście kulturalnym i społecznym.
Powstanie wielkopolskie i okres międzywojenny
Po zakończeniu I wojny światowej, podczas Powstania Wielkopolskiego, mieszkańcy Sarnowej aktywnie uczestniczyli w walkach o niepodległość. Niemniej jednak, międzywojenny okres przyniósł ze sobą zmiany polityczne i gospodarcze. Sarnowa, przez ponad 150 lat znana z handlu bydłem, zaczęła kształtować nowe oblicze.
Jak Sarnowa rozwijała się po II wojnie światowej?
Okupacja niemiecka podczas II wojny światowej przyniosła dla mieszkańców Sarnowej cierpienie i utratę wolności. Szkoła i kościół zostały zamknięte, a las stał się miejscem masowych egzekucji. Po wyzwoleniu w styczniu 1945 roku, miasto zaczęło powoli odbudowywać się, zmierzając ku nowej rzeczywistości.
Współczesność i integracja z Rawiczem
W 1973 roku Sarnowa została włączona do granic miasta Rawicza, co przyczyniło się do dalszego rozwoju obszaru. Dziś Sarnowa to nie tylko miejsce z bogatą historią, ale także część dynamicznego i rozwijającego się środowiska rawickiego.
Sarnowa, z swoją fascynującą historią i unikalnym dziedzictwem, pozostaje miejscem, gdzie przeszłość splata się z teraźniejszością, tworząc niepowtarzalną atmosferę. Wpisanie się w historię Polski, od średniowiecza po dzisiejsze czasy, czyni Sarnowę nieodłącznym elementem kultury i tradycji Wielkopolski.
Sprawdź noclegi 15 minut od Sarnowy
Co warto zobaczyć w Sarnowie?
Ratusz w Sarnowie
Ratusz w Sarnowie to nie tylko świadek historii, ale również majestatyczny przykład klasycystycznej architektury. Wzniesiony w 1837 roku na środku sarnowskiego rynku, budynek ten stał się centrum życia społeczności. Podczas przebudowy w 1870 roku zyskał on neogotycką wieżę zegarową, która wzbogaciła fasadę i nadaje mu unikalny charakter. Od 1970 roku ratusz figuruje w rejestrze zabytków, a jego historia splata się z dziejami miasta.
Architektura ratusza prezentuje się imponująco. Pięciokondygnacyjna budowla o prostokątnym planie, wykonana z cegły i otynkowana, zdobi siedmioosiowa fasada skierowana na zachód. Gzymsy kordonowe podkreślają każdą kondygnację, a dwuspadowy dach z naczółkami dodaje uroku całej konstrukcji.
Nieodłączną częścią ratusza jest neogotycka wieża, dobudowana podczas przebudowy w 1870 roku. Murowana z czerwonej cegły, nieotynkowana, ta ośmioboczna konstrukcja stanowi kontrast w stosunku do głównego budynku. Neogotycki ryzalit z attyką ze sterczynami dodaje wieży niepowtarzalnego charakteru. Na szczycie wieży dumnie umieszczono herb Sarnowej, a całą konstrukcję zdobią postacie, zegar, pilastry i gzymsy.
Po włączeniu Sarnowy do Rawicza w 1973 roku, ratusz utracił pierwotną funkcję i przez pewien czas pozostawał opuszczony. Jednak jego znaczenie nie zagasło, gdyż ostatecznie stał się siedzibą biblioteki, kontynuując swą rolę jako miejsce kultury i dziedzictwa, łącząc przeszłość z teraźniejszością. Ratusz w Sarnowie to nie tylko zabytek, ale również serce społeczności, które bije w rytm historii miasta.
Kościół świętego Andrzeja Apostoła: zabytek barokowej wiary
Kościół Świętego Andrzeja Apostoła w Rawiczu-Sarnowie to nie tylko miejsce modlitwy, lecz również arcydzieło architektury sakralnej.
Murowana budowla, powstała z fundacji Joanny z Szołdrskich Zakrzewskiej, wzniesiona została w 1718 roku. Konsekrowana przez biskupa poznańskiego Józefa Kierskiego w 1745 roku, od lat emanuje duchem historii i głębokiej wiary. W 1769 roku do kościoła dobudowano wieżę, dzięki staraniom Marianny Zakrzewskiej, kasztelanowej kaliskiej, dodając tym samym nowy element do architektonicznego krajobrazu.
W trakcie okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej, świątynia została przeznaczona na magazyn, jednak po zakończeniu konfliktu w 1948 roku została odnowiona. Reprezentująca styl barokowy, kościół jest budowlą orientowaną, wzniesioną z cegły i otynkowaną. Jego charakterystyczna wieża, zdobiona zegarem słonecznym, stanowi nie tylko element architektoniczny, ale i symboliczny.
Wnętrze kościoła, nakryte pozorną kolebką, skrywa w sobie bogactwo detali i religijnych symboli. Kaplica Matki Bożej Szkaplerznej, zlokalizowana od północy, zachwyca sklepieniami żaglastymi, podczas gdy od południa znajduje się ośmioboczna kaplica Matki Bożej Różańcowej. To miejsce nie tylko stanowi centrum życia religijnego społeczności, ale także przyciąga miłośników sztuki i architektury z całego regionu.
Sarnowski wiatrak KOŹLAK
Sarnowski wiatrak, majestatycznie wznoszący się w krajobrazie, stanowi nie tylko historyczny punkt orientacyjny, ale również świadek minionych czasów. Zbudowany w XIX wieku, ten koźlak – jedna z najstarszych i najpospolitszych form młynów – jest ostatnim z 20 wiatraków, które kiedyś istniały w tej okolicy.
Nazwa wiatraka wywodzi się od drewnianej konstrukcji zwanej „koźlak”, zbudowanej z ogromnych bali. Choć nie będę się zagłębiał w techniczne szczegóły, warto podkreślić, że to właśnie ta struktura nadała mu nazwę. Podstawowym elementem konstrukcyjnym jest drewniany „kozioł”, a opowieści o nim, choć czasem tajemnicze, wnoszą dodatkową warstwę do historii tego niezwykłego obiektu.
Oprócz malowniczych kamieni, niemal wszystkie elementy wiatraka są drewniane. Jego fascynujący mechanizm regulujący prędkość obrotową oraz masywna belka, wystająca z dolnej części konstrukcji, umożliwiają precyzyjne dostosowanie wiatraka do kierunku wiejącego wiatru. Ciekawostką jest fakt, że do obrócenia tego giganta potrzebna jest siła trzech, czterech silnych mężczyzn.
Obecnie wiatrak przechodził renesans, stając się prywatną własnością. W latach 90. XX wieku został pięknie odrestaurowany przez Kazimierza Damazyna, a obecnie jest nadal pod opieką Marka Żurka. To nie tylko zabytek, ale także pamiątka przeszłości, której każdy element opowiada historię trudu, pasji i troski ludzi, którzy czuwają nad zachowaniem dziedzictwa lokalnej kultury. Wiatrak to nie tylko obiekt architektoniczny – to kawałek historii, który nadal kręci się w rytmie czasu.
Będąc w Sarnowie warto pojechać 5 km dalej, żeby zobaczyć co kryje Miejska Górka:
