Wielkopolska, serce Polski, skrywa w sobie nie tylko malownicze krajobrazy i bogatą historię, lecz również unikalny skarb kulturowy – zabytkowe wiatraki. Kiedyś nazywana „krainą wiatraków”, Wielkopolska dziś stawia na ochronę tego dziedzictwa, tworząc jedyny w swoim rodzaju Szlak Wiatraczny będący wspaniałą atrakcją dla rowerzystów.
Szlak wiatraczny wielkopolski to dwie trasy: 73 i 116 km, jednak zanim je przedstawimy, to warto cofnąć się kilkaset lat, żeby wiedzieć jakie są początki tych rowerowych tras.
Początki wiatraków w Wielkopolsce sięgają XIV wieku, a ich liczba w XVIII wieku osiągała imponujące 12 tysięcy na terenie regionu i 20 tysięcy w całym kraju. Grupy liczące po kilkadziesiąt tych majestatycznych konstrukcji wznosiły się wokół miast takich jak Leszno, Śmigiel czy Rydzyna, tworząc niepowtarzalny krajobraz.
Jednak z biegiem czasu i postępem technologicznym, potęga wiatracznego krajobrazu zaczęła podupadać, pozostawiając wiele z tych „skrzydlatych olbrzymów” w stanie ruiny.
Dla ratowania tego dziedzictwa i przyciągania uwagi turystów powstał Wielkopolski Szlak Wiatraczny, inicjatywa Stowarzyszenia Wiatraki Wielkopolskie. Zaczynając swój malowniczy szlak na południe od Poznania i prowadząc aż do Wolsztyna, szlak obejmuje 50 zachowanych w różnym stopniu wiatraków, głównie koźlaków, na obszarze Leszna oraz powiatów leszczyńskiego, wolsztyńskiego, kościańskiego i rawickiego. To największy i najdłuższy tego typu szlak w Europie, tworzący pętlę od Milicza na południowym-wschodzie do Wolsztyna na północnym-zachodzie.
Szlak Wiatraczny Wielkopolski -trasa rowerowa nr 1 – 116km
Szlak Wiatraczny w Wielkopolsce zaprasza na fascynującą podróż po malowniczych krajobrazach tego historycznego regionu, gdzie „skrzydlate olbrzymy” stanowią nieodłączną część dziedzictwa kulturowego.
Trasa I – Szlak Rydzyński oferuje wyjątkową okazję do odkrycia uroków miast i wiosek, zanurzając się w bogatą historię wiatraków.
Rydzyna (0 km): Miasto o unikalnym, barokowym układzie przestrzennym, zachowuje zabytkowy Ratusz, kościół pw. św. Stanisława oraz zamek. W okolicy, wiatrak Józef z 1783 roku pełni rolę Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa, stanowiąc doskonałą ilustrację dziedzictwa młynarstwa.
Wiatrak Józef – ul. Wolności 13E, 64-130 Rydzyna
Leszno (9 km): Miasto, które od XVI wieku odgrywało znaczącą rolę w historii reformacji. Znajdują się tu liczne zabytki, a dwa ostatnie wiatraki, mimo że obecnie zamknięte, pozostają świadkami dawnej młynarskiej tradycji.
Wiatrak Antoni – ul. Strumykowa Podwale, 64-100 Leszno
Wiatrak Koźlak: ul. Osiecka 8, 64-100 Leszno
Osieczna (27 km): Miasteczko nad Jeziorem Łoniewskim, gdzie trzy piękne wiatraki koźlaki tworzą unikalne skupisko. Pierwszy z nich, z 1761 roku, jest dostępny do zwiedzania w okresie letnim.
Wiatrak Leon – ul. Leszczyńska 432, 64-113 Osieczna
Krzywiń (40 km): Wiatrak z 1803 roku stanowi część kompleksu rekreacyjnego miasta, po gruntownej odbudowie w 2010 roku.
Wiatrak Koźlak -ul. Edmunda Bojanowskiego 4, 64-010 Krzywiń
Krzywiń II (42 km): Wiatrak z 1698 roku, choć obecnie zamknięty, kusi swoją historią i przyciąga plany odbudowy.
Wiatrak koźlak – stary – ul. Mostowa, 64-010 Krzywiń
Jerka (47 km): Wieś z wiatrakiem z początku XIX wieku, obecnie opuszczonym i niszczącym się. Należy do miejscowości, gdzie w styczniu 1919 r. stoczono zwycięską bitwę powstańców wielkopolskich.
Wiatrak koźlarz – ul. Leszczyńska 3, 64-010 Jerka
Racot (59 km): Zamek, klasycystyczny pałac, oraz ruina wiatraka z 1809 roku, świadczące o historii regionu. Młyn został przerobiony w latach sześćdziesiątych XX wieku na młyn motorowy.
Brak adresu. Wygląda tak:
Kościan (65 km): Miasto z gotyckim kościołem farnym, gdzie dwa piękne wiatraki, choć zamknięte, przypominają o dawnych czasach.
Wiatrak koźlak – skwer Krimpen, 64-000 Kościan
Wiatrak- ul. Wiatracza
Kościan II (68 km): Przy rzece Obrze, pracownia rzeźbiarza Marianna Malińskiego mieści się w zabytkowym wiatraku z 1704 roku.
Śmigiel (79 km): Miasto Wiatraków, gdzie dwa wiatraki z 1856 i 1726 roku, po wielokrotnych renowacjach, pełnią rolę lokalnej atrakcji.
Śmigielskie wiatraki: ul. Kościańska, 64-030 Śmigiel
Wilkowice (94 km): Wiatrak z 1733 roku w stanie ruiny przypomina o potrzebie ochrony i renowacji tych unikalnych obiektów.
Stary wiatrak Wilkowice przy ul. Zachodnia/Wiatraczna
Święciechowa (98 km): Przebudowany wiatrak z 1878 roku obecnie mieści Izby Regionalne, będąc świadkiem dawnych dni.
Wiatrak drewniany Święciechowa: ul. Śmigielska 1a, 64-115 Święciechowa
Rydzyna (116 km): Podróż kończy się w Rydzynie, gdzie można podsumować bogactwo dziedzictwa młynarskiego Wielkopolski.
Podążając śladami Szlaku Wiatracznego, turyści odkryją nie tylko malownicze krajobrazy, ale także tajemnice „skrzydlatych olbrzymów” z dawnych czasów, stanowiących niezapomnianą część historii Wielkopolski.
Wielkopolska trasa rowerowa nr 2 – 73 km, zaliczana do jednego z najstarszych szlaków młynarskich w Wielkopolsce.
Poniżej znajdziesz opis poszczególnych miejsc na tym szlaku:
- Kościan (0 km): Miasto powiatowe na Równinie Kościańskiej, nad Obrą. Znane z gotyckiego kościoła farnego pw. NMP Wniebowziętej z XIV w. Kościół ten posiada bogate wyposażenie z renesansowym ołtarzem głównym i innymi gotyckimi i renesansowymi ołtarzami. Szlak rozpoczyna się w Kościanie, ośrodku młynarskim, gdzie znajduje się park zabytkowy wiatrak z 1704 r., obecnie pracownia rzeźbiarza Mariana Malińskiego.
- Racot (6,1 km): Wieś nad Kanałem Racocki Rów, z klasycystycznym pałacem Jabłonowskich z XVIII w. oraz stadniną koni, obecnie największą w Europie. W Racocie można zobaczyć ruinę wiatraka z 1809 r. oraz ciekawostkę – młyn zbożowy z początku XX w., zaadaptowany na Pub Malibu i siłownię.
- Jerka (12 km): Wieś przy skrzyżowaniu szos Kościan – Gostyń i Śrem – Leszno. Znany z zabytkowego wiatraka z początku XVIII w. oraz młyna z przełomu XIX i XX w. Przez Jerkę kierujemy się na Krzywiń.
- Krzywiń (18 km): Miasto na prawym brzegu Obry z gotyckim kościołem pw. św. Mikołaja z XV-XVI w. W Krzywiniu można zobaczyć dwa wiatraki – pierwszy z 1803 r., niedawno zrekonstruowany, oraz drugi pochodzący z 1698 r., który niestety obecnie nie jest dostępny do zwiedzania.
- Łagowo (28 km): Wieś w kierunku Lubinia, gdzie znajduje się mocno zniszczony wiatrak z 1819 r. W Łagowie warto zobaczyć zabytkowy wiatrak – koźlak, tzw. śrutownik, unikatowy obiekt z XIX w.
- Grabonóg (35 km): Miejscowość z muzeum im. bł. Edmunda Bojanowskiego w zabytkowym dworku. W Grabonogu znajduje się także wiatrak z 1772 r., który czeka na remont.
- Pępowo (47 km): Duża wieś gminna na południowy wschód od Gostynia, z pałacem Mycielskich z XVIII w. oraz gotyckim kościołem pw. św. Jadwigi z XV w. W Pępowie znajduje się wiatrak Franciszek, oczekujący na remont.
- Miejska Górka (65 km): Miasto na południowo-wschodnim skraju Wysoczyzny Kaliskiej. Znane z barokowego klasztoru franciszkanów i wiatraka z 1772 r., obecnie siedziby Polskiego Związku Hodowców Gołębi Pocztowych.
- Sarnowa (69 km): Dzielnica Rawicza z klasycystycznym ratuszem i barokowym kościołem pw. św. Andrzeja z 1718 r. W Sarnowej znajduje się Skansen Młynarsko – Piekarniczy z wiatrakiem z XVIII w.
- Izbice (73 km): Miejscowość na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną, gdzie można zobaczyć ruinę wiatraka z drugiej połowy XVIII wieku, przeniesionego i odbudowanego w 1977 r. Możemy teraz wrócić przez Bojanowo, gdzie przed II wojną światową pracowało kilkadziesiąt wiatraków, z których do dzisiaj nie pozostał żaden.
Szlak Wiatraczny Wielkopolski to podróż w czasie, po śladach starych wiatraków, które kiedyś kształtowały krajobraz regionu. Przygotowana mapa z historią, zdjęciami i opisami każdego z obiektów, uwzględniająca formę własności, stan zachowania i dostępność dla turystów, stwarza wyjątkową okazję do odkrywania historii i piękna „skrzydlatych olbrzymów” Wielkopolski. Turystyka kulturowa nabiera nowego wymiaru, a szlak staje się mostem łączącym przeszłość z teraźniejszością, przekazując unikalne historie i zapewniając niezapomniane wrażenia podróżnikom.
