Każdy, kto choć raz przyglądał się pracowitym pszczołom miodnym, zastanawia się nad tajemnicami ich świata. Fascynującą podróż w głąb pszczelej kolonii i jej niesamowitych zwyczajów proponuje Thomas Seeley, światowej sławy biolog i pszczelarz. Jego książka „Życie pszczół” to dzieło, które z jednej strony jest hołdem dla natury pszczół, a z drugiej – doskonałym podręcznikiem zarówno dla pszczelarzy, jak i wszystkich miłośników przyrody.
Thomas Seeley spędził dekady, badając pszczoły miodne, które – co ciekawe – różnią się od pszczół udomowionych. Książka Życie pszczół. Nieopowiedziana historia dzikich pszczół miodnych
koncentruje się na analizie ich naturalnych zachowań, zebranej przez Seeleya wiedzy na temat ich ekologii, ewolucji i biologii rozrodu. Seeley zauważa, że pszczoły miodne nie są całkowicie udomowione, a raczej półdzikie. Oznacza to, że selekcja naturalna nadal ma ogromny wpływ na ich przystosowania i zachowania.
Rodzina pszczela jako jednostka reprodukcyjna
Zaskakującym aspektem pszczelego życia jest sposób, w jaki się rozmnażają. Kolonia pszczela działa jak jeden organizm, w którym to królowa, będąca samicą, odpowiada za rozmnażanie, podczas gdy tysiące robotnic dbają o jej przetrwanie i rozwój. Seeley porównuje rodzinę pszczół do jabłoni – podobnie jak w przypadku drzew, gdzie nasiona i pyłek są odpowiednio odpowiednikami żeńskich i męskich części, tak i w kolonii pszczół królową można uznać za centralny „punkt reprodukcyjny”, otoczony troskliwą „osłoną” w postaci robotnic. Ten mechanizm, połączony z naturalną selekcją, gwarantuje przetrwanie najsilniejszych genów w kolonii.
Wyzwania, które pszczoły muszą pokonać – zima i ochrona przed wrogami
Przeżycie zimy to jeden z najważniejszych punktów na liście zadań pszczół miodnych. Aby kolonia przetrwała mroźne miesiące, gromadzą ogromne ilości zapasów – nawet do 80 kg miodu i pyłku. Termoregulacja również odgrywa kluczową rolę; pszczoły są homotermiczne, co oznacza, że potrafią regulować temperaturę w swoim ulu, aby utrzymać optymalne warunki dla królowej i robotnic. Podobnie jak ludzie, pszczoły stosują strategie chłodzenia w upalne dni – rozpylają wodę wewnątrz ula, by obniżyć temperaturę.
Zagrożenia w postaci roztoczy i wzrost odporności na patogeny
W ostatnich dekadach pszczoły dzikie i hodowlane dotknęła inwazja roztoczy Varroa destructor, która poważnie wpłynęła na ich populacje. Badania Seeleya i jego współpracowników wykazały, że pszczoły dostosowują swoje geny, aby stawić czoła tym trudnym warunkom. Odkryto, że geny związane z zachowaniem higienicznym, jak AmDOP3, pomagają pszczołom zwalczać pasożyty. Te adaptacje pokazują, jak kluczowa jest odporność naturalna w populacjach dzikich pszczół.
Darwinowskie pszczelarstwo – nowe podejście do hodowli pszczół
W końcowych rozdziałach książki Seeley przedstawia swoją wizję „darwinowskiego pszczelarstwa” – systemu, który zachęca pszczelarzy do uwzględnienia naturalnych zachowań pszczół. Sugestie Seeleya obejmują stosowanie lokalnych odmian pszczół, większe odstępy między ulami (aby zmniejszyć ryzyko infekcji), oraz tworzenie uli z odpowiednią izolacją termiczną. Proponowane podejście, zamiast narzucać pszczołom sztuczne warunki, pozwala im funkcjonować zgodnie z ich naturalnymi wzorcami.
Książka Życie pszczół – niezbędnik każdego miłośnika pszczół
„Życie pszczół” to nie tylko solidna dawka wiedzy biologicznej, ale także inspiracja do patrzenia na pszczoły z szacunkiem i fascynacją. Dzięki licznym przykładom oraz wynikającym z badań faktom, Seeley oferuje nam wyjątkowy wgląd w życie tych niesamowitych stworzeń. Książka jest idealnym wyborem dla studentów biologii, pasjonatów pszczelarstwa i każdego, kto chciałby zrozumieć, jak pszczoły radzą sobie w zmieniającym się świecie, ale bez pomocy człowieka.
W dobie, gdy naturalne ekosystemy są coraz bardziej zagrożone, książka Thomasa Seeleya przypomina nam, dlaczego warto pozwolić pszczołom być pszczołami – by zachować ich naturalne instynkty, które mogą być kluczowe w przetrwaniu gatunku na lata.
